Zootropolis

 
Première België  13 februari 2016
Première Nederland  18 februari 2016
Première USA  4 maart 2016
Regie  Byron Howard, Rich Moore, Jared Bush (co-regie)
Originele titel  Zootopia

Als kind vond ik de Disneyfilms met sprekende dieren in de hoofdrol het leukst. Ik denk dat ik Zootropolis als klein jongetje geweldig had gevonden maar waarschijnlijk niet had begrepen dat de stad vol dieren gemodelleerd was naar een stad vol mensen. Ondanks hun uiteenlopende verschillen kunnen deze dieren prima samenleven, zelfs wanneer enkele gezagsdragers, uit op eigen gewin, proberen hier verandering in te brengen. Is het toeval dat de film gemaakt werd in de jaren dat Donald Trump president van Amerika was? Maar genoeg over politiek, dit blog gaat over animatie.

Illustratie door Cory Loftis en Dave Goetz.

De film vond zijn oorsprong in een idee van regisseur Byron Howard. Zelf opgegroeid met Robin Hood wilde hij weer een lange film maken met antropomorfische dieren: in uiterlijk een dier, in gedrag een mens. In een interview met de website Alles over Film vertelt Howard dat hij zes verschillende verhaallijnen had bedacht waaronder de drie musketiers, een premiejager in de ruimte, een B-film uit de jaren 60 en een spionnenfilm. Van dit laatste idee bleef een stad waarin prooi- en roofdieren vreedzaam naast elkaar leven over, vandaar de naam Zootopia. Aanvankelijk zouden de roofdieren een halsband dragen die het dier een schok zou geven bij ongewenst gedrag. Gelukkig heeft dit idee de film niet gehaald.

Schetsen voor T.A.M.E., de corrigerende halsband voor roofdieren.

 
Omdat de naam Zootopia in Denemarken al was vastgelegd door een dierentuin kreeg de stad en dus ook film in diverse Europese landen, waaronder Nederland, de naam Zootropolis. Aanvankelijk zou het verhaal om Nick Wilde, de vos, draaien maar uiteindelijk vond men Judy Hopps, het konijn, een beter hoofdpersonage. Zij is nieuw in de stad en de kijker leert de stad kennen door haar ogen.

Ter voorbereiding op deze film bestudeerden de animators dieren in Kenia en in dierentuinen. Dankzij de huidige computertechniek konden vachten en huiden levensecht worden weergegeven. Er werd zelfs een apart computerprogramma voor ontwikkeld, iGroom. Hiermee werden meer dan 800.000 dierenpersonages ontworpen, ieder met een eigen vacht. In het voorbeeld is de das Madge Honey, de arts uit het ziekenhuis met de wild geworden dieren, te zien. In een interview met de website Screen vertelt producent Clark Spencer dat er 64 diersoorten in beeld komen, voor ieder dier moest een vacht worden ontworpen. Het ging daarbij niet alleen om de juiste kleur maar ook hoe het licht op de haren valt, dat is bij een ijsbeer anders dan bij een vos. Zowel Judy als Nick hebben ieder ongeveer 2,5 miljoen haren. Voor de weergave van bomen en planten werd een ander programma gebruikt, Bonsai, dat al eerder was toegepast in de film Frozen.

Opvallend is dat de wereldpremière niet in Amerika was. De film werd voor het eerst op 7 februari 2016 vertoond tijdens het Brussels International Animation Festival en ging op 13 februari in België als eerste land in première, Amerika volgde pas op 4 maart.

Oscar

Sinds 2002 rijkt de Academy of Motion Picture Arts and Sciences een Oscar uit voor de beste animatiefilm. Op 26 februari 2017 won Zootropolis deze Academy Award, ten koste van onder meer Vaiana, de andere Disneyfilm die ook in deze categorie genomineerd was.

Het was de enige nominatie die de film kreeg. Door sterke concurrentie van onder andere La La Land waren er geen nominaties voor muziek of lied, categorieën waarin Disneyfilms het traditioneel goed doen. De Oscar werd uitgereikt door Hailee Steinfeld en Gael Garcia Bernal en in ontvangst genomen door producenten Byron Howard, Rich Moore (tevens regisseurs) en Clark Spencer. 

De film

Let op: onderstaande tekst bevat informatie over de inhoud van de film.

Judy Hopps is een konijn dat al sinds ze heel jong is ervan droomt als agent aan de slag te gaan in de wereldstad Zootropolis. Ze woont in het dorpje Konijnenburcht waar haar familie groente en fruit kweekt. Haar ouders zien haar liever niet naar de grote stad vertrekken maar dankzij haar doorzettingsvermogen en inventiviteit lukt het Judy om de opleiding aan de politieacademie te voltooien. Ze vertrekt naar Zootropolis, een stad bewoond door zoogdieren, die in hun dagelijkse gedrag veel op mensen lijken. Opmerkelijk is dat roof- en prooidieren vreedzaam naast elkaar leven. Vogels, vissen, reptielen en amfibieën ontbreken maar wellicht leven deze dieren buiten Zootropolis. Ook apen maken geen deel uit van de wereldstad, naar verluidt omdat deze dieren te veel op mensen lijken. Zootropolis is onderverdeeld in districten als Sahara Plein, Toendrastad, Regenwoud en Savanne Centraal die weer onderverdeeld zijn in wijken als Klein Knaagdorp en Otterdam - een heel klein Nederlands tintje. Zo is er voor ieder dier een ideale woonomgeving.

Net als Judy kom je als kijker ogen tekort, zoveel gebeurt er in beeld. Als ze per trein de stad binnenrijdt is een grote kunstmatige boom te zien met in de stam ramen. Deze boom deed mij denken aan de Gardens of the Bay in Singapore, een park met meerdere ‘supertrees’. De bomen zijn verbonden met een loopbrug en de hoogste boom heeft een uitkijkplatform.

Links Zootropolis, rechts Gardens by the Bay in Singapore gefotografeerd op 27 december 2019.

Net als in iedere grote stad zijn er overal reclames en uithangborden te zien. Geen enkele van een bestaand bedrijf maar wel dierenvariaties op bekende merken als Zuber (vervoersbedrijf Uber), Hoof Locker (sportkleding Foot Locker), Mousy’s (warenhuis Macy’s), Moustercharge (creditcard MasterCard) en Rats (musical Cats, origineel al een dierennaam). 

Dat het politiekorps van Zootropolis weinig divers is merkt Judy op haar eerste werkdag. Haar collega’s zijn grote, sterke dieren als neushoorns, nijlpaarden en tijgers. Ze hoopt dat ze belangrijk werk mag doen maar krijgt als konijn slechts een baantje als parkeerwachter. Tijdens het uitdelen van parkeerbonnen wordt ze ook nog opgelicht door de sluwe vos Nick Wilde en zijn maatje Finnick, een woestijnvos. Het uiterlijk van Nick lijkt een hommage te zijn aan Disney’s Robin Hood.

De politie van Zootropolis heeft intussen de handen vol aan het onderzoek naar een groeiend aantal vermiste dieren. Het lukt Judy om Chief Bogo te overtuigen om haar mee te laten zoeken maar ze krijgt slechts 48 uur om één van hen, meneer Otterton, te vinden. De zoektocht leidt haar terug naar Nick Wilde die de otter vlak voor zijn verdwijning heeft gezien. Aanvankelijk heeft de vos geen zin om te helpen maar een truc van Judy brengt hem op andere gedachten. Hun zoektocht leidt hen naar verschillende wijken van Zootropolis, te beginnen bij Mystic Spring Oasis, een wellness voor naturisten. Judy durft niet te kijken naar de ‘blote’ dieren. De yak die hen meer weet te vertellen wordt omringd door vliegjes, de enige insecten die ik in de film heb kunnen ontdekken. Hij weet zelfs nog het nummerbord te herinneren van de limousine die Otterton ophaalde. Dit levert een hilarische scène op bij de DMV (Department of Mammal Vehicles) waar alle werknemers uiterst trage luiaards zijn.

De limousine blijkt deel uit te maken van een verhuurbedrijf uit Toendrastad en eigendom van Mr. Big. In tegenstelling tot wat zijn naam doet vermoeden is deze misdaadbaas een spitsmuis. Nick blijkt ook hem te hebben opgelicht. Net als de ijsbeerlijfwachten van Mr. Big hem en Judy in het ijswater willen gooien schiet Fru Fru, de dochter van Mr. Big, te hulp. Ze vertelt dat Judy eerder haar leven heeft gered tijdens een achtervolging in Klein Knaagdorp. Mr. Big besluit Judy en Nick te helpen en zegt dat meneer Otterton zijn bloemist was die tijdens een rit in de limousine opeens ‘wild’ werd en de chauffeur, meneer Manchas, aanviel. In Regenwoud vinden Judy en Nick de chauffeur maar als hij vertelt wat er is gebeurd wordt ook hij wild. Geholpen door locoburgemeester Dawn Bellwether zien ze op bewakingscamera’s dat meneer Manchas samen met de andere vermiste dieren wordt vastgehouden in een leegstaand ziekenhuis buiten de stad.

Als blijkt dat burgemeester Lionheart hiervan op de hoogte was moet hij aftreden en wordt hij opgevolgd door Bellwether. Het blijft echter een raadsel waarom de vermiste dieren, allen roofdieren, op mysterieuze wijze weer wild zijn geworden. Een aanwijzing lijkt de naam nachthuilers te zijn, zou dit kunnen slaan op de wolven die het gebouw bewaakten?

Tijdens de persconferentie die op televisie wordt uitgezonden wekt Judy de indruk dat alle roofdieren een gevaar zouden kunnen worden voor prooidieren, tot teleurstelling van Nick en vooral zichzelf. In Zootropolis ontstaat veel onrust, want zijn roofdieren nog wel te vertrouwen? Nieuwszender ZNN (met een knipoog naar CNN) bericht meerdere keren over de situatie. In zowel de Amerikaanse als de Europese versie wordt het nieuws gepresenteerd door een eland en een sneeuwluipaard, in enkele landen werd de eland vervangen door een ander dier. In Australië en Nieuw Zeeland werd gekozen voor een koala, in China voor een panda, in Brazilië voor een jaguar en in de Japanse versie is een tanuki, een wasbeerhond, te zien.

De ZNN-nieuwslezers: Fabienne Growley, Peter Moosebridge (originele versie), David Koalabell (Australië
en Nieuw Zeeland), Xiongmao (China), Onçardo Boi Chá (Brazilië) en Michael Tanuyama (Japan).

Judy levert haar badge in en gaat terug naar Konijnenburcht om haar ouders te helpen. Daar ontdekt ze bij toeval wat nachthuilers zijn. Het zijn geen dieren maar bloemen waarvan het gif alle dieren doet veranderen. Judy keert terug naar Zootropolis en weet Nick over te halen om een bende schapen te ontmaskeren als verspreiders van het gif. Tot hun verbazing blijkt burgemeester Bellwether, ook een schaap, de opdrachtgever te zijn. Door tweedracht te zaaien onder roof- en prooidieren wilde zij haar machtspositie versterken. Ze probeert ook Nick met het gif te injecteren maar dat weet hij samen met Judy te voorkomen. Uiteraard loopt alles goed af: Dawn Bellwether verdwijnt achter tralies, de dieren worden genezen met een antiserum en Nick wordt een collega van Judy. Zo’n beetje alle personages uit de film zijn aanwezig bij het optreden van zangeres Gazelle dat te zien is tijdens de aftiteling.

Muziek
De filmmuziek werd gecomponeerd door Michael Giacchino, zijn eerste Disneyfilm hoewel hij al soundtracks had gemaakt voor diverse Pixarfilms.

Als Judy naar Zootropolis vertrekt is op haar telefoon een afspeellijst te zien met artiesten als The Beagles, Fleetwood Yak, Fur Fighters, Guns n’ Roders en Mick Jaguar. Ze kiest voor ‘Try everything’ van Gazelle, vergeleken met de andere artiesten een weinig originele naam voor Shakira. Ze heeft nummers als ‘Let it goat’, ‘Ara-bunny nights’ en ‘Part of your wool’ op haar repertoire staan, allen verwijzingen naar Disneyliedjes (‘Let it go’ uit Frozen, ‘Arabian nights’ uit Aladdin en ‘Part of your world’ uit De Kleine Zeemeermin). Het lied ‘Try everything’ werd geschreven door Sia, Tor Hermansen en Mikkel Eriksen. Persoonlijk vind ik het een weinig memorabel nummer. Helaas zijn geen van de andere artiesten of liedjes te horen. 

In de film zag ik heel even een poster van een concert van de The Roaring Stones in de Zootopia Arena. Omdat deze maar heel even en heel klein in beeld komt vermoed ik dat de makers niet de moeite hebben genomen om Zootopia in Zootropolis te veranderen.

Nederlandse nasynchronisatie
Naast Vlaanderen was de film ook voor Amerika in de Nederlandse bioscopen te zien in zowel de originele als de Nederlands nagesynchroniseerde versie. Bioscoopbezoekers konden daarbij ook nog kiezen tussen 2D en 3D. De film was wereldwijd een groot succes. In Nederland werden meer dan 675.000 bioscoopkaartjes verkocht.
Voor de Nederlandse versie werd niet gekozen voor bekende namen (als in BN-ers) maar merendeels voor ervaren stemacteurs. Ik weet niet of dit ook voor de Vlaamse nasynchronisatie geldt. Een opvallende naam is Rocco Granata, de legendarische Belgisch-Italiaanse muzikant is te horen als Mr. Big. In alle versies zijn meer dan 30 verschillende stemmen te horen verdeeld over meer dan 50 sprekende personages. De Amerikaanse namen zijn in beide versies onvertaald gebleven.

Originele, Nederlandse en Vlaamse stemmen Nederland Vlaanderen           Vertaling      Jan-Willem Verkuyl Dieter Troubleyn       Regie      Stephan Holwerda Frank Hoelen Judy Hopps Ginnifer Goodwin Leonoor Koster Cathy Petit   Nick Wilde Jason Bateman Alexander de Bruijn Dieter Troubleyn Chief Bogo Idris Elba Simon Zwiers     Ivan Pecnik Dawn Bellwether Jenny Slate Jeske van de Staak    Kirsten Cools Benjamin Clawhauser Nate Torrence Jelle Amersfoort Sam De Bruyn Bonnie Hopps Bonnie Hunt Hilke Bierman-van Aken  Gerdy Swennen Stu Hopps Don Lake Finn Poncin Marc Coessens Yax Tommy Chong   Tygo Gernandt Piet Goddaer Mayor Lionheart Burgemeester Lionheart J.K. Simmons Leo Richardson Jos Dom Mrs. Otterton Mevrouw Otterton Octavia Spencer Marjolein Algera Ann Ceurvels Duke Weaselton Alan Tudyk Frans Frederiks Bram Van Outryve Gazelle Shakira Desi van Doeveren Heidi Van Tielen Flash Raymond S. Persi Erik van der Horst Jan Van Hecke Young Hopps Jonge Hopps Della Saba Eva Kolsteren Lotte Heuten Mr. Big  Maurice LaMarche Sander de Heer Rocco Granata Gideon Grey Phil Johnston Dennis Willekens Thomas Van Goethem Drill sergeant Majoor Friedkin Fuschia! Joanne Telesford Charissa Parassiadis Jerry Jumbeaux Jr. John DiMaggio Lucas Dietens Bert Van Poucke Doctor Madge Honey Das dokter Katie Lowes Nienke Brinkhuis Anke Helsen Nangi Gita Reddy Hymke de Vries Anke Helsen Mr. Renato Manchas Jesse Corti Has Drijver Pieter-Jan De Paepe Finnick Tiny Lister Murth Mossel Philippe Bernaerts Frantic pig Razend varken      Josh Dallas Dennis Willekens Reuben De Boel Fru Fru Leah Latham Fleur van de Water Maja Van Honsté Doug Rich Moore Joost Claes Pieter-Jan De Paepe Young Nick Jonge Nick Kath Soucie Roan Pronk Quinten Hardonk Peter Moosebridge Peter Mansbridge Ad Knippels Bert Van Poucke Bucky Oryx-Antlerson Byron Howard Daan van Rijssel Pieter-Jan De Paepe Pronk Oryx-Antlerson Jared Bush Seb van den Berg Bram Van Outryve Officer McHorn Agent McHorn Mark Smith Oscar Siegelaar Pieter-Jan De Paepe Landlady Dharma Armadillo Huisbaas Josie Trinidad Frédérique Sluyterman van Loo  Ingrid Van Rensbergen Mouse foreman Bouwmuis John Lavelle Hein Gerrits Reuben De Boel Priscilla Kristen Bell Nine Meijer Myriam Bronzwaar Fabienne Growley Fabienne Rawley Sanne Bosman Julie Van den Steen Sharla Madeleine Curry ? Leeloo Gilbert Jaguar in play Jaguar in toneelstuk Jackson Stein ? Nalu Gilbert Travis Byron Howard ? ? Gareth Madeleine Curry ? ? Cotton Hopps Nijntje Hopps ? Lieke van den Akker ? Muzzled wolf Gemuilkorfde wolf Zach King ? ? Scout bully 1 Padvinder pestkop 1 Jackson Stein ? ? Scout bully 2 Padvinder pestkop 2 Pace Paulsen ? ? Jumbeaux's Cafe customer Jumbeaux's Cafe klant Fabienne Rawley ? ? Officer Higgins Agent Higgins Raymond S. Persi ? ? Larry Rich Moore ? ? Gary    David A. Thibodeau ? ? Beaver reporter Bever journalist ? Jurjen van Loon ? Pig reporter Varken journalist John DiMaggio ? ? Oryx reporter Spiesbok journalist ? ? ? Rabbit journalist Konijn journalist ? ? ? Pig protester Varken demonstrant ? ? ? Jaguar protester Jaguar demonstrant ? ? ? Jesse John DiMaggio ? ? Woolter John DiMaggio ? ? Moose parking ticket Eland met parkeerboete John DiMaggio ? ? Hippo girl Nijlpaardmeisje Madeleine Curry ? ? Mouse parking ticket Muis met parkeerboete Melissa Goodwin Shepherd ? ? Rabbit buying carrots Konijn dat wortels koopt ? ? ? Rail announcer Omroeper treinstation ? ? ? Rapper car Finnick Rapper auto Finnick Daveed Diggs Daveed Diggs Daveed Diggs

De overige stemmen in de originele versie werden ingesproken door Evelyn Wilson Bresee, Hewitt Bush, Jill Cordes, Terri Douglas, Dave Kohut, Jeremy Milton, Bradford S. Simonsen, Claire K. Smith, John Wheeler en Hannah G. Williams.

De overige stemmen in de Nederlandse versie werden ingesproken door Eliyha Altena, Olivier Banga, Échica Florijn, Huub Dikstaal, Boyan van der Heijden, Jan Nonhof, Renée van Wegberg, Rutger Le Poole, Jelle Stout, Machiel Verbeek en Julius de Vriend.

De overige stemmen in de Vlaamse versie werden ingesproken door Drini Sopi, Julie van den Steen en Xander De Hert. 

Bekijk en vergelijk de originele versie met de Nederlandse en Vlaamse nasynchronisatie.

Ik zag Zootropolis voor het eerst op dvd in 2017. Pas bij herziening op Disney+, zowel de Engels- als Nederlandstalige versie, viel me op hoe subtiel de makers zijn omgegaan met het hebben van vooroordelen (en hoe sommigen daar misbruik van maken) zonder belerend of drammerig te worden. 

Helaas biedt de dvd geen extra’s, de blu-ray wel en op Disney+ zijn enkele niet gebruikte scènes te zien. De animatie is verbluffend, bij iedere herziening vallen me nieuwe details op. Het is jammer dat er geen audiocommentaar op de uitgaven op dvd en blu-ray staat, ongetwijfeld zouden de makers kunnen wijzen op bijzondere plaatsen in Zootropolis waar je als kijker geen weet van hebt. Op X (toen nog Twitter) vraagt Movie Madness op 21 mei 2023: "Any chance we could get an audio commentary track for either Zootopia or Encanto?", waarop Jared Bush reageert met "We should do that!", dus wie weet...

Hoewel nog geen 10 jaar oud maakt de combinatie van een origineel verhaal en fraaie animatie de film een absolute Disney Classic.

Dit blogbericht is gebaseerd op een bijdrage die ik in 2017 maakte voor de website Waar Keek Jij Vroeger Naar. De oorspronkelijke tekst kan worden teruggelezen op KinderTV Geheugen.